Damar tıkanıklığım olduğunu fark etsem erkenden gelip görünmez miydim!
44 yaşındaki İbrahim Bey ile kalp krizi geçirdikten sonraki ilk kontrolünde yaptığımız sohbetten bazı cümlelerini anımsıyorum:
Hafif bir tebessümle karşılık verdim. İbrahim Bey, genç bir ticaret adamı. Geç saatlere kadar işi ile uğraşıyor ve spordan kastı arkadaşları ile haftada bir yaptıkları, halı saha maçı. Sigara içiyor ve maalesef kötü besleniyor. Kolesterol seviyesi normal belki ama çoğu Türk erkeği gibi hatırı sayılır bir göbeğe sahip.
Peki haklı mıydı? Nasıl oluyordu da bu kadar şiddetli bir kalp krizi hiçbir belirti vermiyordu?
Halk arasındaki genel kanı damar tıkanıklığının yavaş yavaş ilerlediği, 50-60% derken üstüne hep bir darlık eklendiği ve 100% olduğunda da kriz geçirdiğimiz yönündedir. Bu mantıkla hareket edersek de kalp damarı 80-90% tıkalı olan birisi, kriz geçirmeden önce mutlaka bir göğüs ağrısı, nefes darlığı hissetmelidir.
Doğruyu söylemek gerekirse keşke böyle olsa! Maalesef kalp hastalıklarının tanı ve tedavisindeki tüm gelişmelere rağmen ani ölümler çoğunlukla daha öncesinde şikayeti olmayan hastalarda olmaktadır. Kalp damarlarındaki plakları, karakteri belki de kalp krizindeki en önemli faktördür. ‘Hassas plaklar’ diye adlandırdığımız çatlamaya müsait, içeriği pıhtılaşmayı kolaylaştıran ve ince bir zara sahip plaklar kalp krizlerinin en sık sorumlusudur. İlginç olan bu plakların çoğu anjiyografik olarak anlamlı darlık yapmamaktadır. Bilimsel verilere göre kalp krizlerinin 2/3’ü darlık derecesi 50%’nin altında olan plaklardan kaynaklanmaktadır.
Birçok hasta anjiyografi sonrası damarlarında ciddi darlık yapmayan plakları önemsemezler. Bu plaklar aslında pek çoğumuzda mevcut. Ben genelde bu plakları yol altına döşenmiş mayınlara benzetirim. Bu plakların sayısı ve hassasiyeti bizim bireysel risk faktörlerimize bağlıdır. Örneğin, sigara içenlerde bu plaklar hem sayı olarak daha fazladır hem de çatlama ihtimalleri daha yüksektir. Hatta farklı hastalarda bu plakların pıhtılaşmaya yol açma olasılıkları da farklıdır. Bu yüzden ‘hassas birey’ tabiri belki daha doğru olacaktır.
İbrahim Bey’e vereceğim cevabı düşünürken aklıma yıllar önce karşılaştığım bir hasta geldi. 58 yaşındaki kadın hasta bize kalp krizi tanısı ile sevk edilmişti. Gerçekten tüm bulgular kalp krizine işaret ediyordu ve anjiyo yapmamız gerekiyordu. Ancak hasta 2 hafta önce başka bir merkezde zaten anjiyo olmuştu ve damarları açıktı. Gerçekten anjiyo filmini izlediğimizde herhangi bir darlık görmedik. Hastaya yaptığımız anjiyo sonucunda ise ana damarda 100% darlık tespit ettik. Hasta yakınlarının ilk tepkisi daha önceki anjiyonun yanlış yapılmış olduğu yönündeydi. Bizim ise hastaya ilk sorumuz sigara içip içmediğiydi. Tabi ki ‘evet’ cevabını almıştık. Olay aslında çok basitti. 2 hafta önceki anjiyosunda tespit edilemeyen bir plak çatlamış ve kalp krizine yol açmıştı. Gerçi tespit edilseydi de sadece koruyucu önlemler alınabilirdi ama kalp krizi ne kadar engellenebilirdi emin değilim.
Şimdi gelelim İbrahim Bey’ e verdiğim cevaba:
