‘Issız bir adaya düşsem ve tek bir ilaç alabilecek olsam, yanıma alacağım ilaç aspirin olurdu!’ demişti Harvard üniversitesinden bir kardiyolog 10 yıl kadar önce. Peki değişen bir şey oldu mu?

Günlük pratiğimizde haftada birkaç kez (nedense her gün değil!) koruma amaçlı aspirin kullanan hastalarla sık sık karşılaşırız. İlacın başına eklenen bebe aspirini tabiri de sanki ilacı güvenilir ve sempatik kılmaktadır.

Aspirinin tıbbi olarak devrimler yarattığı yadsınamaz. Antik Mısırlılar ağrı kesici olarak söğüt kabuklarını ve yapraklarını kullandıklarında modern aspirini keşfettiklerini bilmiyorlardı. Hipokrat bile notlarında söğüt yapraklarının ağrı kesici özelliğinden söz eder. 1900’lü yılların başında ağrı kesici olarak yerini alan aspirin, 1948’ de Kaliforniyalı bir hekimin önerisi ile kalp hastalarında da kullanılmaya başlanmıştır. Bahsi geçen hekim, gözlemlerine dayanarak aspirin kullanan hastalarda daha az kalp krizi olduğu iddia etmiştir. 1982’ de aspirinin etki mekanizmasının bulunması araştırmacılarına Nobel ödülünü getirmiştir ve aspirinin damarlarda pıhtılaşmayı önlediği anlaşılmıştır.

Yapılan bir çalışmada ABD’ de her üç erişkinden birisinin aspirin kullandığı tespit edilmiştir. Dikkatinizi çekerim; hastalardan bahsetmiyoruz, yoldan geçen her üç yetişkinden birisi. Peki bu kadar zirvede olan bir ilaç son yıllarda neden popülerliğini yitirmeye neden başladı?

Öncelikle yanlış anlaşılmalara yol açmamak için şunu söylemeliyiz, mevcut kılavuzlara göre herhangi bir şekilde damar hastalığı yaşamış kişiler hekimlerinin de gözetiminde ömür boyu aspirin kullanmalı!! Bu alanda değişen bir şey yok. Yani bypass olduysanız, kalp veya şah damarınıza stent takıldıysa vs. kan sulandırıcı ilaçları hekiminizin öngördüğü şekilde kullanmalısınız.

Bizim üstünde duracağımız konu ‘bilindik kalp veya damar hastalığı olmayan, görünürde sağlıklı bireyler, kalp krizi riskini düşürmek için aspirin kullanmalı mı?’ olacaktır.

2018 yılında yaklaşık 50 bin kişiyi kapsayan 3 büyük çalışmanın sonuçları aspirin konusunda ezberlerimizi bozdu. ARRIVE çalışmasında 10 yıllık kalp hastalığı riski 10-20% (orta derece risk) olan 55 yaş üstü erkekler ve 60 yaş üstü kadınlar incelendi. Sonuçta aspirin kullananlarda kalp krizi riskinde belirgin bir azalma izlenmediği gibi mide kanaması riskinde artış olduğu görüldü. ASCEND çalışmasında ise diyabet hastalığı olanlar aspirin kullanan ve kullanmayanlar olarak iki grupta incelendi. Benzer şekilde elde edilen fayda ile görülen zarar kıyaslandığında anlamlı bir sonuç doğmadı. Son olarak ASPREE çalışmasında 70 yaş üstündeki görece daha yaşlı insanlarda rutin önlem amaçlı aspirin kullanılmasının net bir fayda oluşturmadığı görüldü.